Երևանը քայլ արեց. հերթը Բաքվինն է
Դիտումներ ` 853
Պաշտոնական Երևանի կողմից օրերս հնչել է մի ելույթ Ադրբեջանի վերաբերյալ, որը Բաքուն արհամարհել չի կարող: Ճիշտ է ելույթի հասցեատերը ոչ այնքան Ադրբեջանն է, որքան միջազգային հանրությունը, բայց միևնույն է դրանից չի փոխվում իրադրությունը…
Այսպես, Վիեննայում ելույթ ունենալով ԵԱՀԿ երկրների արտաքին գործերի նախարարների խորհրդի 24-րդ հանդիպմանը Հայաստանի արտգործնախարար Էդվարդ Նալբանդյանը, կարելի է ասել, ծրագրային ելույթով է հանդես եկել, որում ծավալուն անդրադարձ է կատարել ԼՂ խնդրին, ավելի ճիշտ՝ պատճառներին, թե ինչու առաջընթաց չի արձանագրվել կարգավորման գործընթացում: Նա առանձնացրել է 9 պատճառ:
«Առաջին, Ադրբեջանը հետքայլ է կատարել և մերժել է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման երեք սկզբունքները՝ որպես հակամարտության կարգավորման հիմք: Երկրորդ, Ադրբեջանն ընտրողական մոտեցում է որդեգրել համանախագահների կողմից առաջարկած տարրերի նկատմամբ… Երրորդ, Բաքուն չի կատարում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները և հետ է կանգնում դրանցից, ինչպես դա տեղի ունեցավ բանակցությունների մի շարք փուլերում, մասնավորապես, 2010թ. հունիսին Սանկտ Պետերբուրգի, 2010թ. հոկտեմբերին Աստրախանի, 2011թ. մարտին Սոչիի, 2011թ. հունիսին Կազանի գագաթնաժողովների ժամանակ…
Չորրորդ, համանախագահների ջանքերի գրեթե անդադար խոչընդոտումը և միջնորդությունն այլ ձևաչափեր տեղափոխելու փորձերը բացահայտորեն մատնացույց են անում Ադրբեջանի՝ բանակցությունները խաթարելու մտադրությունը: Հինգերորդ, Ադրբեջանի կողմից ուժի կամ ուժի սպառնալիքի կիրառումը, հրադադարի պարբերական խախտումներն ու սադրանքները, առանց նախազգուշացման զորավարժությունների անցկացումը` բացահայտորեն գործելով ԵԱՀԿ Վիեննայի փաստաթղթին հակառակ, Ադրբեջանի բարձրաստիճան պաշտոնյաների ռազմատենչ հայտարարությունները ցույց են տալիս, որ Բաքուն պատերազմը դիտարկում է որպես հնարավոր տարբերակ… Վեցերորդ, բանակցային գործընթացին լուրջ հարված հասցվեց Լեռնային Ղարաբաղի դեմ Ադրբեջանի 2016թ. ագրեսիայով, որն ուղեկցվեց միջազգային մարդասիրական իրավունքի կոպտագույն խախտումներով, քաղաքացիական բնակչության, ներառյալ` երեխաների, կանանց և տարեց անձանց նկատմամբ վայրագություններով, դիակների խեղումը, ԴԱԵՇ-ի ոճով գլխատումներով», նշել է Նալբանդյանը:
Յոթերորդ կետը վերաբերում է ապրիլյան ագրեսիայից հետո պատերազմի հետևանքները վերացնելու նպատակով համանախագահների կազմակերպած Հայաստանի և Ադրբեջանի նախագահների մասնակցությամբ երկու գագաթնաժողովներին՝ Վիեննայում և Սանկտ Պետերբուրգում, պարզաբանել է ՀՀ ԱԳ նախարարը: «Ադրբեջանը հրաժարվեց կյանքի կոչել այդ գագաթնաժողովների շրջանակներում ձեռքբերված և հայտարարված պայմանավորվածությունները, մասնավորապես, հակամարտության բացառապես խաղաղ կարգավորման, հրադադարի վերաբերյալ 1994-1995թթ. եռակողմ անժամկետ համաձայնագրերի անվերապահ կատարման, հրադադարի ռեժիմի խախտումների հետաքննության մեխանիզմների ստեղծման, հակամարտության գոտում մշտադիտարկման կարողությունների արդյունավետությունը բարձրացնելու նպատակով ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի թիմի ընդլայնման վերաբերյալ:
Այդ պայմանավորվածությունների նպատակն էր խաղաղ գործընթացի առաջմղման համար պայմանների ստեղծումը, ուստի, դրանք մերժելով, Բաքուն դիտավորյալ խոչընդոտում է բանակցությունները: Ութերորդ, Ադրբեջանը շարունակում է հակահայկական ատելության քարոզչության քաղաքականությունը, աշխարհի բոլոր հայերին կոչում է իր համար մեկ թշնամի, դասագրքերում հայերին ներկայացնում որպես Ադրբեջանի գենետիկ հակառակորդներ, ոչնչացնում է տեղաբնիկ հայերի մշակութային ժառանգությունը և կրոնական կոթողները, պնդում է, որ իբր Հայաստանի տարածքներն ադրբեջանական պատմական հողերն են:
Ադրբեջանն արդեն վաղուց էր սև ցուցակում ներառել Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդին, իսկ հետո սկսեց սև ցուցակում ընդգրկել նաև բոլոր նրանց, ով այցելում է Լեռնային Ղարաբաղ։ Նրանք, ով իրոք խաղաղության են ձգտում, նման բան չեն անում։ Իններորդ, հիմնարար սկզբունքների վերաբերյալ երկար տարիներ բանակցելուց հետո Ադրբեջանն սկսեց պնդել, որ դրանք ընդունելու անհրաժեշտություն չկա, ինչը բացարձակ անարգանք է մյուս բանակցող կողմերի, համանախագահող երկրների, նրանց կողմից գործընթացի մեջ ներդրված հսկայական ջանքերի և ժամանակի նկատմամբ»:
Ամփոփելով Նալբանդյանն ասել է. «Եթե Բաքուն հետևի համանախագահների՝ հրադադարը խստորեն հարգելու կոչերին, կատարի նախկինում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները, վերահաստատի իր հանձնառությունը համանախագահների կողմից առաջարկված հիմնախնդրի կարգավորման սկզբունքներին և կառուցողաբար ներգրավվի բանակցային գործընթացում, ապա դա ճանապարհ կհարթի խաղաղության գործընթացն առաջ մղելու և ստատուս քվոն փոխելու համար»: ՀՀ արտգործնախարարը նաև հավելել է, որ Մամեդյարովի հետ ունեցած հանդիպումը նախօրեին՝ «ընդհանուր առմամբ դրական մթնոլորտում էր». Կտեսնենք, թե ինչ զարգացումներ կլինեն դրանից հետո», – նշել է Նալբանդյանը:
Պաշտոնական Երևանը բավական կոշտ քննադատելով Ադրբեջանի իշխանություններին, փաստացի, նրա ուսերին է դրել կարգավորման գործընթացը տապալելու ծանր բեռը:
Երևանի դժգոհությունը նաև նախապայման է հիշեցնում՝ կամ Բաքուն պետք է կատարի իր պարտավորությունները, կամ՝ այլևս այսպես հնարավոր չէ անվերջ շարունակել անպտուղ բանակցություններն ու փակուղային իրավիճակը կարգավորման գործընթացում:
Ապրիլյան պատերազմից հետո այսօր մի փուլում ենք, երբ պետք է որոշվի կարգավորման գործընթացի շարունակականության հարցը:
Հայկական կողմն արձանագրում է, որ Մամեդյարովի հետ վերջին հանդիպումը «ընդհանուր առմամբ դրական մթնոլորտում էր»: Սա չի նշանակում, որ Մամեդյարովի՝ Բաքու վերադառնալուց հետո Ալիևը հանդես չի գալու հերթական ապակառուցողական ելույթով:
Բայց խնդիրն այն է, որ Նալբանդյանի ելույթը հասցեատեր միջազգային հանրությունն էլ հոգնել է «մուկն ու կատու» խաղալ, այն էլ Ալիևի «խաղի կանոններով», և խոշոր հաշվով, սա հասկանում է Ալիևը, ուստի գիտակցում է նաև, որ ծանր քայլեր անելու հերթը բացառապես իրենն է, ընդ որում՝ բացառապես իր մեղքով:
