Կարևորն արձանագրումն է, որ Հայաստանը տնտեսապես կարող է զարգանալ ու բարեկեցիկ դառնալ Եվրամիությանը լիարժեք մաս կազմելով, իսկ անվտանգությունը կարող է երաշխավորված լինել ՆԱՏՕ-ի հովանո ներքո։ Իհարկե այսօր, ռուսական գերազդեցության այս պայմաններում նման հեռանկարը անիրական է թվում, բայց կրկնում ենք, խոսքը առնվազն ռազմավարական պլանավորման մասին է, որը պետք է ընդգրկի երկարաժամեկտ հատվածներ։ Դա է Հայաստանի ռազմավարական ճանապարհը անկախ նրանից՝ ով կամ ովքեր կլինեն իշխանության։ Ու ակնհայտ է, որ Ռուսաստանն ամեն կերպ փորձելու է խոչնդոտել բոլոր այն ուժերին, ովքեր զարգացման այդ տեսլականը կբերեն քաղաքական օրակարգ, ովքեր այդ օրակարգով կմասնակցեն որևէ ընտրության։ Բայց դրանից խնդրի էությունը չի փոխվում՝ Հայաստանը իրական զարգացում ու երաշխավորված անվտանգություն կարող է ապահովել միայն «եվրոպական քաղաքական ու տնտեսական ներդրումներ, հյուսիատլանտյան անվտանգային հովանոց» բանաձևով։ Ո՞վ կամ ովքե՞ր կլինեն այս բանաձև քաղաքական գործիքակազմով իրականացնողները, արդյոք նոր իշխանությունը կփորձի՞ կրառել այդ բանաձև, թե կսահամանափակվի ռուսական ազդեցության պահպանմամբ արևմտայն կառույցների հետ հարաբերությունները զարգացնելով միայն։ Այս հարցերի պատասխանները կախված են նաև նույն այդ կառույցների՝ Եվրամիության, Միացյալ Նահանգների, ՆԱՏՕ-ի ուղերձներից ու քայլերից, որոնք կարող են լինել տեսանելի կամ ոչ այնքան, բայց որոնք պետք է վստահություն ներշնչեն հայկական որևէ իշխանության՝ ռուսական լծից վերջնականապես պետությունը ազատագրելու համար։
«Եկեք խոստովանենք (հանդգնեմ ասել), իմ գաղափարակից եղբայրներ, անձնազոհ այրեր, խոստովանենք, որ մեզ դեռ չի հաջողվել մեր առաջին քայլն իսկ անել առանց Ռուսաստանի, առանց հովանավորի ապրելու սարսափը ժողովրդի միջից հանել։ Հենց որ հաջողվեց, պարզվելու է, որ երկրորդ քայլ չկա․ դա մեր առաջին ու վերջին քայլն է ազատության ճանապարհին»,- գրում էր Վանո Սիրադեղյանը դեռևս 1990 թվականին հրապարակված իր «Առաջին ու վերջին քայլը ազատության ճանապարհին» հոդվածում։
Կանի՞ արդյոք Նիկոլ Փաշինյանն այդ քայլը, թե կսահամանափակվի Հայաստանի ներսում կատարված «Իմ քայլով»։
