Արյան վճիռը

Նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը Մարտի 1-ի գործով այլևս մեղադրյալ է։ Դա իրողություն է, անպատկերացնելի իրողություն։ Դա իրողություն է, իհարկե, առաջին հերթին Մարտի 1-ի գործով, որն ունենալու է քրեաիրավական շարունակություն ու վերջում արտահայտվելու է դատավճռի տեսքով։ Հանուն Հայաստանի Հանրապետության։ Հանուն այն պետության, որը կեղեքվել է Ռոբերտ Քոչարյանի նախագահության 10 ու դրան հաջորդած՝ Սերժ Սարգսյանի նախագահության ևս տասը տարիների ընթացքում։ Դրանք Հայաստանի պատմության ամոթալի, խայտառակ 20 տարիներն են, որոնց ընթացքում եղել են բոլոր արատավոր ու պետականակործան երևույթները՝ կոռուպցիա, անարդարություն, մենաշնորհներ, օլիգարխիա, քաղաքական համակարգի դեգրադացում, պետական միջոցների յուրացում, թալան…

Բայց այդ քսան տարիները առաջին հերթին եղել են իրենց մեջ արյուն պարունակող 20 տարիներ։ Հոկտեմբերի 27-ից մինչև Մարտի 1։ Քոչարյանասարգսյանական ռեժիմները ամրացել, գոյատևել և վերարտադրվել են արյան վրա։ Եվ ուրեմն՝ այն վճիռները, որ կայացվելու են ապագայում, ունենալով ամենատարբեր իրավական ձևակերպումներ ու հղումներ Քրեական օրենսգրքի բազմաթիվ ծանրագույն հոդվածներին, նախևառաջ լինելու են անցած 20 տարիներին հեղված արյան համար պատասխանատվության վճիռներ։ Ու այդ վճիռները, լինելով իրավական ակտեր, լինելու են այդ տասնամյակների իշխանությունների քաղաքական պատասխանատվության վճիռները։

Եվ որպեսզի այդ վճիռները լինեն իրապես արդարացի ու իրապես բխեն Հայաստանի Հանրապետության շահերից, դրանք չպետք է սահմանափակվեն առանձին անհատներով ու պաշտոնյաներով։ Որովհետև անցած 20 տարիներին Հայաստանի Հանրապետության դեմ գործված հանցագործությունները՝ Հոկտեմբերի 27-ից մինչև Մարտի 1, եղել են կոլեկտիվ հանցագործություններ, մշակվել, կազմակերպվել ու իրականացվել են կազմակերպված հանցագործություններին բնորոշ բոլոր բաղադրիչներով ու դերակատարներով։ Դրանք ունեցել են պատվիրատուներ, միջին և ստորին օղակի դերակատարներ և ամենակարևորը՝ քաղաքական ու քարոզչական ցուցապաստառներ, որոնք քաղաքական դաշտում լեգիտիմացրել են այդ հանցագործությունները, իսկ քարոզչության միջոցով ապահովվել է հանրային գիտակցության մանիպուլյացիան։

Կոնկրետ Մարտի 1-ի գործով այդ հանցագործությանը ուղղակի ու անուղղակի մասնակցածների շրջանակը շատ լայն է, չափազանց լայն։ Դրան անհատապես ու անվանապես մասնակցել է երկրի ողջ քաղաքական ղեկավարությունը՝ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյան, Ազգային Ժժողովի նախագահ Տիգրան Թորոսյան, վարչապետ Սերժ Սարգսյան, պաշտպանության նախարար Միքայել Հարությունյան, գլխավոր շտաբի պետ Սեյրան Օհանյան, Երևանի կայազորի պետ Յուրի Խաչատուրով, ոստիկանապետ Հայկ Հարությունյան, Ազգային անվտանգության ծառայության տնօրեն Գորիկ Հակոբյան, Մարտի 1-ի կազմակերպման համար ստեղծված շտաբի անդամներ՝ Արմեն Գևորգյան, Հովիկ Աբրահամյան և այլք, Մարտի 1-ի սպանդը աշխարհի առաջ լեգիտիմացրած արտգործնախարար Վարդան Օսկանյան՝ իր ենթակա բոլոր այն դեսպաններով, որոնք այդ գործով զբաղվել են Հայաստանի սահմաններից դուրս, Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նախագահ Տիգրան Մուկուչյան՝ իր հանձնաժողովի բոլոր անդամներով, Սահմանադրական դատարանի նախագահ Գագիկ Հարությունյան՝ իր դատարանի բոլոր դատավորներով, Մարտի 1-ի սպանդի գործը պարտակած դատարանների դատավորներ, դատախազության քննիչներ ու դատախազներ…